рефераты бесплатно
 

МЕНЮ


Экономическая эффективность внешних инвестиций (Ekon. Effektivnostvn vneshn. investichii v progrechii Azerbaydjanskoy Ekonomiki v obraze Grajdanskoy Aviachii)

олунмасына ещтийаж йохдур. Йанажаг-енерэетика комплексиндя фяалиййят

эюстярян трансмилли ширкятляр сащянин инвестисийа тялябатыны юдямяк

габилиййятиндядирляр. Йени йатагларын кяшфи вя истисмары иля ялагядар

(газын щасилаты) юлкя игтисадиййатына 2 млрд. АБШ долларына йахын

инвестисийа гойулажаьы эюзлянилир.

II.3.Харижи инвестисийаларын жялб олунмасы програмы вя стратеъи

истигамятлярин мцяййян олунмасы

Харижи инвестисийа програмы дювлятин цмуми инвестисийа програмынын

ясас щиссяси олуб милли игтисадиййатын дирсялдилмяси вя стабил трайекторийа

иля инкишафында ящямиййятли рол ойнайыр. Програмын ишлянмяси заманы милли

игтисадиййатын хцсусиййятляри, кечид дюврцнцн реал шяртляри, бейнялхалг

тяжрцбя нязяря алынмалыдыр. Гейд едяк ки, харижи капиталын йанажаг-

енерэетика сащясиня жялб олунмасы айрыжа бир програм кими ишлянмяли вя

реаллашдырылмалыдыр. Бу сащядя Азярбайжанда хейли иш эюрцлмцш вя бу сащянин

йцксяк инкишафына наил олунмушдур. Диэяр тяряфдян, гейри-нефт секторуна

харижи капиталын жялб олунмасы мясяляляри вя беляликля, щямин сащяйя харижи

капиталын жялб олунмасы програмы цзяриндя ишлярин апарылмасы чох

ящямиййятли проблем кими гаршыда дурур.

Азярбайжан щюкумяти гейри-нефт секторуна харижи капиталын жялб

олунмасы цчцн дювлят програмыны айры-айры гейри-нефт секторлары цзря

ишлянмясини цстцн тутур ки, бу да комплекслик сийасятиня зиддир. Гейри-нефт

секторуна харижи капиталын жялб олунмасы програмы системли ишлянмяли, бу

сащянин мцхтялиф бюлмяляри арасында дцз вя якс ялагяляри нязяря алмалыдыр.

Нефт секторундан алынан эялирляр Нефт Фондуну формалашдырмалы вя бу

вясаитлярин гейри-нефт секторуна йюнялдилмяси цчцн комплекс програм

щазырланмалыдыр. Бу програмын ясасыны ися гейри-нефт секторунда вясаитлярин

сямяряли истифадяси цчцн инвестисийа лайищяляринин ишлянмяси истигамятиндя

елми-практик тядгигатлар апарылмалыдыр.

Буну нязяря алараг гейри-нефт секторуна харижи капиталын жялб олунмасы

програмынын бязи истигамятляри мцяййян едилмишдир. Харижи капиталын сцрятля

жялб олунмасы цчцн ялверишли инвестисийа иглиминин формалашма истигамятляри

бу програмын нцвясини тяшкил етмялидир. Бу истигамятдя бязи мясяляляр

яввялки бюлмядя арашдырылмыш вя онун ясас мцддяалары програмда юз йерини

тутажагдыр.

Милли игтисадиййатын инкишафынын сащялярарасы приоритетлярини сечяндя

структур-инвестисийа сийасятинин щяйата кечирилмяси просесиндя баланслайыжы

йанашмайа цстцнлцк вермяк лазымдыр. Азярбайжан шяраитиндя харижи капиталы

жялб едяндя щям аьыр сянайе сащялярини щям дя йцнэцл сянайе сащялярини

нязярдя тутмаг лазымдыр. Беля ки, харижи капиталын биртяряфли жялби мянфи

нятижяляря эятириб чыхара биляр. Харижи капиталын сащялярарасы

приоритетлярин ишлянмяси просесиндя уйьун сянайе сащяляринин реал ихраж

потенсиалынын гиймятляндирилмяси бюйцк ящямиййят кясб едир. Беля ки, 1999-

жу иля гядяр Азярбайжан игтисадиййаты бейнялхалг тижарят сащясиндя

идхалатчы ролунда иштирак етмишся (харижи тижарят кясири 106,7 млн. АБШ

доллар), вязиййят 2000-жи илдя дяйишмиш вя харижи тижарят салдосу илк дяфя

олараг нефт сектору щесабына мцсбят 573,1 АБШ доллары тяшкил етмишдир.

Бунунла ялагядар дювлятин щазырладыьы ихтийари инкишаф програмы (о

жцмлядян, инвестисийа програмы) юлкянин рягабят габилиййятли ихражат

потенсиалынын формалашмасына истигамятлянмялидир. Бу мянада, йцнэцл вя

йейинти сянайесиндя рягабят габилиййятли мящсул истещсалы цчцн уйьун

амиллярин мювжудлуьу бу сащяйя харижи капиталын жялб олунмасыны зярури

едир. Бунунла беля, бу о демяк дейилдир ки, юлкянин аьыр сянайе сащяляри

инвестисийа сийасятиндя приоритет истигамят кими эютцрцлмцр. Бурада анжаг

йцнэцл вя йейинти сянайесиня харижи капиталын стимуллашдырылмасы диэяр

сащяляря нисбятян илкин мягсядляр кими гаршыйа гойулур. Доьрудан да,

Азярбайжанда аьыр сянайенин еля сащяляри (мясялян, нефт машынгайырмасы) вар

ки, бурада мювжуд истещсал вя елми-техники потенсиал там истифадя олунмур.

Бу сащяляр макроигтисади инкишафын ясасыны тяшкил едяряк диэяр сащялярин дя

гаршылыглы инкишафыны тямин едирляр. Аьыр сянайе сащяляриня харижи

капиталын жялб олунмасы илк нювбядя рягабят габилиййятли ихраж мящсулунун

истещсалыны нязярдя тутур. Диэяр тяряфдян, игтисадиййатын база сащяляринин

инкишафы йцксяк технолоэийаларын тятбигини тяляб едир. Бейнялхалг тижарятдя

бу сащялярин мящсулунун дцнйа базарына чыхарылмасы инкишаф етмиш юлкялярин

инщисарындадыр вя онларла дцнйа базарында рягабятя таб эятирмяк мцмкцн

олмайажагдыр. Аьыр сянайе сащяляриня харижи капиталын жялб олунмасы вя бу

сащядя игтисади сямяряйя наил олунмасы юзлцйцндя узунмцддятли просесдир. Бу

мянада харижи капиталын йцнэцл вя йейинти сянайесиня жялб олунмасы вя

сямяря вермяси ися гысамцддятли просес олуб гойулмуш инвестисийаларын гыса

мцддятя гайтарылмасына эятирир вя буна эюря дя харижи капитал даща чох бу

сащяляря мейл едир.

Бунунла беля, сон заманлар Азярбайжанда аьыр сянайе сащясиня харижи

капиталын мараглары артмагдадыр вя Бакы поладяритмя завудунун

йенидянгурулмасы вя истисмара верилмяси (40 млн АБШ доллара йахын

инвестисийа гойулушу едилмишдир) буна мисал ола биляр. Мцяссисянин ясас

мягсядляриндян бири дахили базары уйьун мящсулларла тямин етмяк,

перспективдя ися йахын вя узаг юлкяляря поладяритмя мящсулларынын

ихражыдыр. Щялялик Азярбайжанда беля щаллар надир шякилдя тязащцр едир вя

эяляжякдя бу сащяляря харижи капиталын ахыны стимуллашдырылажагдыр. Беля

ки, йанажаг-енерэетика комплексиндя фяалиййят эюстярян харижи инвесторлар

артыг бу сащяйя хариждян эятирилян уйьун мящсуллардан имтина едиб ону

дахилдя истещсал етмяйи цстцн тутурлар.

Бунунла беля, сащялярарасы приоритетлярдя биринжи йери йцнэцл вя

йейинти сянайеси сащяляри тутмалыдыр. Бу сащялярдя капиталын диэярляриня

нисбятян даща сцрятля дювриййяси щям харижи, щям дя милли капиталын ахыныны

стимуллашдырыр. Сянайеляшдирмя сийасяти нязяр нюгтейиндян йцнэцл вя йейинти

сянайесинин диэяр сащяляря нисбятян цстцн инкишафы мцасир шяраитдя игтисади

сийасятин оптимал варианты сайыла биляр. Беляликля, инвестисийа ахынларынын

(щям харижи, щям дахили) дцнйа базарында «мцгайисяли цстцнлцк» хассяли

мящсуллары олан сянайе сащяляриня йюнялдилмяси ихражат йюнцмлц инкишаф

страэейасынын ясасыны тяшкил едя биляр.

Беля стратеэийа харижи капиталы актив жялб етмякля вя дахили малиййя

мянбяляриндян максимал истифадя етмякля бярабяр бейнялхалг сянайе

ихтисаслашмасы вя кооперасийасыны истифадя едяряк, дахили базарын там

тяминатына вя структурунун дяйишдирилмясиня наил олмаг олар.

Ихражат йюнцмлц сянайенин инкишафынын сцрятляндирилмясинин йухарыда

эюстярдийимиз истигамяти щеч дя мцтляг мянада гябул олуна билмяз. Беля ки,

Азярбайжанда еля сащяляр вар ки, йерли хаммал ресурслары щесабына вя

хариждян щеч бир компонент идхал етмядян сон мящсулун истещсалы имканына

маликдир. Буна мисал олараг чахыр вя конйакын истещсалыны вя сон заманлар

йерли спирт мямулатларынын истещсалынын бярпасы иля ялагядар араг

мящсулларынын истещсалыны эюстярмяк олар.

Сон заманлар Азярбайжанда чахыр мящсулларынын истещсалында харижи

технолоэийаларын тятбиги иля ялагядар олараг бу сащянин сямярялилийи хейли

артмышдыр. Харижи инвесторлар юлкянин бу сащяляриня йцксяк мараг эюстярир

вя артыг харижи капитал пивя вя чахыр истещсалында актив фяалиййят

эюстярмякдядир.

Цзцмчцлцк вя цзцмцн емалы сянайесини дирчялтмяк цчцн хцсуси дювлят

инвестисийа програмынын ишлянмяси ящямиййятли мясяля кими гаршыда дурур.

Гейд едяк ки, бу сащядя илк дяфя 1992-жи илдя лайищяляр ишлянмишди.

Лайищяляр Гобустан цзцм емалы заводунда харижи технолоэийаларын тятбигини,

Бакы шяраб заводунда 3 хяттлик цзцм емалы аваданлыьынын тятбигини нязярдя

тутурду. Сонралар бу лайищяляр щямин илляр юлкядя баш верян сийаси

щадисяляр сябябиндян щяйата кечирилмяди. Лайищялярин цмуми дяйяри 7-10 млн.

АБШ доллары, малиййяляшдирмя мянбяйи ися Тцркийянин Ексимбанкынын ихражат

кредитляри иди. Бу кредитляр баща олса да (иллик 12-13%) о заманлар бюйцк

ящямиййят кясб едирди. Беля ки, 1992-жи илдя кечмиш ССРИ республикаларынын

щеч бири бу мябляьдя малиййяляшдирмя мянбяйи газанмамышды.

Цзцмчцлцк вя цзцм емалы сянайесинин инкишафы биринжи дяряжяли мясяля

олуб дювлятин мягсядли малиййяляшдирмя обйекти олмалы, фермер

тясяррцфатларына тяшкилати-техники кюмяк эюстярилмялидир. Бу юз нювбясиндя

шярабчылыьын хаммал базасынын бярпасына вя ихражат йюнцмлц истещсалдан

кцлли мигдарда дюнярли малиййя вясаитляринин дювлят бцджясиня ахынына

эятирмялидир.

Харижи инвестисийаларын шяраб вя конйак истещсалы сащясиня жялб

олунмасы перспективляри бу сащянин хаммал базасынын вязиййятиндян асылыдыр.

Беля ки, харижи инвесторлар мцяссисяляри сатын аларкян йерли хаммал

ресурсларынын мювжудлуьуна бюйцк ящямиййят верирляр.

Бурадан эюрцнцр ки, йцнэцл сянайе сащясинин инкишафы цчцн харижи

капиталын жялб олунмасы илк нювбядя памбыг хаммалынын истещсалынын

эенишляндирилмясиндян асылыдыр. Диэяр тяряфдян, эиля-мейвя ширяляри вя

консерв истещсалы сащясиндя бюйцк ихражат потенсиалы мювжуддур вя ону

инкишаф етдирмяк лазымдыр.

Беляликля, йцнэцл вя йейинти сянайеси сащяси харижи инвестисийаларын

жялб олунмасы цчцн дювлятин инвестисийа сийасятинин стратеъи

истигамятляриндян бири олмалыдыр. Жоьрафи жящятжя йахын вя ири сатыш

базарынын (кечмиш ССРИ республикалары) вя йерли хаммал базасынын мювжудлуьу

бу сащялярин жялбедижилийини артырыр. Бу сащялярин инкишафы цчцн аграр

секторун сцрятля инкишафы, милли вя харижи инвесторларын мцвяффягиййятля

фяалиййяти цчцн ялверишли инвестисийа иглиминин формалашмасы вя диэяр

шяртлярин йарадылмасы тяляб олунур.

Буну нязяря алараг Азярбайжанын орта мцддятли (2002-2005-жи илляр)

инвестисийа сийасятинин ясас принсипляри ашаьыдакылар олмалыдыр:

- чохукладлы мцлкиййят формаларына, мцяссисялярин шяхси йыьым

мянбяляриня ясасланан инвестисийа просесинин ардыжыл олараг

мяркязсизляшдирилмяси;

- гайтарылмаз бцджя малиййяляшдирилмясиндян юдяниш принсипляриня

кечидя ясасланан, мцяссисялярин мяркязи бцджя щесабына дювлят кюмяйи.

Гайтарылмаз бцджя малиййяляшдирилмяси ися анжаг коммерсийа характерли вя

шяхси йыьым мянбяляри олмайан сосиал обйектляр цчцн сахланылыр;

- мяркязи бцджядян гайтарылмаз вя юдянишли формада

инвестисийалашдырылан мягсядли малиййяляшдирмя цзяриндя дювлят нязарятинин

эцжляндирилмяси;

- мягсядли програмлар ясасында мящдуд бцджя вясаитляринин анжаг

мцсабигя ясасында истещсал характерли инвестисийа лайищяляринин

малиййяляшдирилмяси, малиййяляшдириляжяк щяр бир инвестисийа лайищяляринин

дювлятин сосиал-игтисади сийасятинин приоритетляри вя мягсядляриня

уйьунлуьунун експертизасына ясасян гярарларын гябул олунмасы;

- инвестисийа лайищяляринин бирэя, дювлят – коммерсийа

малиййяляшдирилмяси тяжрцбясинин эенишляндирилмяси, о жцмлядян МДБ

юлкяляринин вя мцстягил иш адамларынын капиталынын жялб олунмасы;

- истещсалын структур-технолоъи йенидянгурулмасыны сцрятляндирмяк цчцн

сащя табелийиндян вя мцлкиййят формасындан асылы олмайараг

мяркязляшдирилмиш инвестисийа вясаитляринин (кредитляринин) йцксяк сямяряли

вя тез гайтарылан инвестисийа лайищяляриндя вя кичик бизнес сащяляриндя

истифадя олунмасы;

- дювлят тяряфиндян щимайя олунан инвестисийа лайищяляринин сыьорта вя

зяманят тяжрцбяси йолу иля (капитал гойулушунун сямярялилийини вя бунунла

баьлы рисклярин азалдылмасыны тямин едян) бцджядян инвестисийалашдырманын

малиййя имканларынын азалмасынын компенсасийа олунмасы;

- хырда яманятчилярин вя ящалинин йыьымларынын инвестисийа фондларында

вя банкларда, сыьорта ширкятляриндя йерляшдирилмясини стимуллашдырмаг цчцн

норматив-щцгуги вя игтисади шяраитин йарадылмасы вя сонрадан бу йыьымларын

игтисадиййатын реал бюлмяляриндя инвестисийалара трансформасийасы;

- мцлкиййят формасынын ислащатынын икинжи мярщялясиндя пуллу

юзялляшдирмя щесабына инвестисийалашдырманын малиййя базасынын

эенишляндирилмяси (юзялляшдирилмиш мцяссисялярин сящмляринин икинжи

емиссийасы, гиймятли каьызларын бурахылышы, яввялляр юзялляшдирилмиш

мцяссисялярин дювлятя мяхсус сящмляр пакетинин сатышы щесабына), ири

мцстягил инвесторлара мцлкиййят щцгцгу газанмасына гойулан мящдудиййятлярин

арадан галдырылмасы йолу иля бу малиййя ресурсларынын инвестисийа сферасына

жялб олунмасы.

Беляликля, инвестисийа сийасятини мцяййян едяркян илк нювбядя бу

ресурсларын игтисадиййатын реал секторуна йюнялдилмяси вя щямин сащяляри

диэяр сащяляр цчцн тякан нюгтяси гябул едиб милли игтисадиййаты бющран

вязиййятдян чыхартмагдыр. Азярбайжан цчцн «локомотив» сащяляр нефт

машынгайырмасы, нефт-кимйа вя кянд тясяррцфатыдыр. Бунунла беля, ян

сямяряли секторлар кими йцнэцл вя йейинти сянайеси сащяляри диэярляриня

нисбятян приоритет сащя кими эютцрцлмялидир.

Перспективдя Дювлят Нефт Фондунун вясаитляри щесабына инвестисийа

фяалиййятинин активляшмяси эюзлянилир. Бунун цчцн ися игтисадиййатын реал

секторларына сямяряли инвестисийа гойулушларыны нязярдя тутан инвестисийа

лайищяляринин ишлянмяси зяруряти мейдана чыхыр.

II.4. Харижи инвестисийаларын сямярялилийинин

гиймятляндирилмяси мясяляляри

Харижи инвестисийаларын жялб олунмасы просеси паралел олараг онун

сямярялилик мейарынын гиймятляндирилмяси мясялялярини актуал мясяля кими

гаршыйа гойур. Инвестисийа сащясиндя дювлятин игтисади фяалиййятинин

сямярялилийини гиймятляндирмяк цчцн ашаьыдакы кими сябяб-нятижя ялагялярини

якс етдирян алгоритм гураг.

Бу алгоритм васитяси иля Азярбайжанын макроигтисади инкишаф

эюстярижиляринин игтисадиййатын тяняззцлц вя жанланмасы дюврляриня уйьун

олараг системли тящлилини апармаг олар. Ейни заманда бу схем васитяси иля

дювлятин инвестисийа сащясиндя игтисади фяалиййятинин сямярялилийини

гиймятляндирмяк олар. Схемдян эюрцнцр ки, сащибкарларын инкишаф мягсяди

мянфяят ялдя етмякдир. Беляликля, мянфяят, мювжуд олан ясас вя дювриййя

капиталы иля бирликдя иш гцввяси жялб етмякля мящсул вя хидмятлярин

истещсалыны зярури едир. Ямяк мящсулдарлыьынын верилмиш сявиййясиндя онун

мясряфляри ямяк щаггы фондуну вя мящсулун сатышындан сонра реал мянфяяти

мцяййян едир.

Ямяк щаггындан вя мянфяятдян илк нювбядя истещсал олунмуш мящсулун

гиймяти, истещлак базарында ямтяя вя хидмятлярин гиймят сявиййяси, ейни

заманда дювлят бцджясинин тяркиб щиссяси олан ящалинин вя сащибкарларын

эялирляринин формалашмасы асылыдыр.

Беля ки, бу эялирляр ямтяялярин алынмасына, йыьыма вя инвестисийа

ямялиййатларына жялб олуна биляр. Схемдян эюрцнцр ки, истещсал олунмуш

мящсулун сатышы милли игтисадиййатда тяляб вя тяклифин нисбятиндя тязащцр

едир. Бунунла истещсал олунмуш мящсула сон тялябатла (истещлак хяржляри,

инвестисийа хяржяляри, дювлят хяржляри вя халис ихражатла ифадя олунан)

тяклифин мцтянасиблик юлчцсц мейдана чыхыр.

Беляликля, сон тяляб вя тяклиф арасында олан уйьунсузлуг игтисади

конйуктуранын ясас индикатору олан ещтийатларын сявиййясини шяртляндирир.

Яэяр тяляб тяклифи ашырса ямтяя ещтийатлары ашаьы дцшцр, дювлят вя

сащибкарлар мящсул бурахылышыны артырмаг цчцн капитал гойулушуну артырмаьа

чалышырлар. Игтисади йцксялиш фазасында капиталын щяддян артыг йыьымынын

биринжи яламяти ясас капиталын артым темпиня нисбятян мянфяятин артым

темпинин сянэимяси олажагдыр.

Инвестисийалар эениш тякрар истещсал просесиндя икили функсийа

дашыйырлар: йяни, инвестисийалар бир тяряфдян мящсул тяклифини ашаьы салыр,

диэяр тяряфдян ися мяжму тяляби артыран амил ролуну ойнайырлар.

Бу юз нювбясиндя ямтяя таразлыьыны позараг ЦДМ-ун артым темпинин

азалмасына (бющранын илкин фазасы), ишсизлийин вя бцджя кясиринин артымына

эятирир. Тялябин ашаьы дцшмяси ися истещсалын вя инвестисийаларын

ихтисарына эятирир. Бющран фазадан йцксялиш фазасына кечид моменти олараг

ясас капиталын азалма темпинин мянфяятин азалма темпини цстялямяси

олмалыдыр. Гыса вя узунмцддятли депрессийадан сонра ися игтисадиййат

дирчялиш вя йцксялиш фазасына эирир.

Беляликля, дювлятин антибющран сийасяти илк нювбядя тялябин

стимуллашдырылмасына йюнялмяли вя йа яэяр игтисади йцксялиш гиймятлярин

артымы иля мцшащидя олунурса, онда онун мящдудлашдырылмасындан ибарят

олмалыдыр.

Макроигтисади эюстярижилярин гаршылыглы ялагяляри ики блоку ящатя едир: 1)

сон тяляби характеризя едян эюстярижиляр системини формалашдыран; 2)

гиймятляри, ямяк щаггыны вя мяшьуллуьу формалашдыран эюстярижиляри

характеризя едян.

Икинжи блокда ашаьыдакы кими 4 контуру ящатя едян якс ялагяляр

мювжуддур:

1. ЦДМ иля истещлак эюстярижиси арасындакы ялагя К мултипликатору

васитяси иля якс олунмушдур. Мултипликатор инвестисийаларын верилмиш

артымында эялирлярин ня гядяр артдыьыны эюстярян ямсалдыр:

( Ц = К ( ( I

бурада ( Ц – ЦДМ-ун артымы; ( I – инвестисийаларын артымыдыр.

Беля ки,

( Ц = ( С ( ( I

бурада ( С – истещлак хяржляринин цмуми щяжминин артымыдыр (гейри-

истещсал истещлакынын артымы).

Онда,

К = ( Ц / (( Ц - ( С )

Вя йа

К = I / (I - ( С / ( Ц)

бурада ( С / ( Ц – истещлака мейллилийин сон щяддидир.

2. ЦДМ иля дювлят хяржляри арасында ялагя автоматик тянзимляйижилярин

тясириня ясасланыр. Бу тянзимляйижиляр ися верэи системиня гошулмушлар:

йяни, эялирлярин артымы верэилярин прогрессив артымына эятирир; бу ися юз

нювбясиндя капитал гойулушларынын потенсиал имканларыны азалдараг ЦДМ-ун

артымыны стимуллашдыран дювлят хяржлярини артырыр.

3. Акселераторун тясири иля ЦДМ иля истещсал тяйинатлы инвестисийалар

вя ещтийатлар арасындакы якс ялагя гапаныр. Акселератор (r), капитал

гойулушлары (К) вя сон мящсула тялябатын дяйишмяси (капитал гойулушунун

дяйишмяси нятижясиндя) эюстярижиляри арасындакы нисбяти якс етдирир:

R = I / ( S

бурада I – капитал гойулушларыдыр (вя йа ясас капиталын дяйяринин

дяйишмясидир).

Гейд едяк ки, яэяр ващид мящсулун истещсалы цчцн капитал

гойулушларына тялябат мцяййяндирся, онда акселератор ашаьыдакы кими мцяййян

едиля биляр:

R = Y ( K

бурада Ц – мящсулун капиталтутумунун хцсуси чякиси; К – мултипликасийа

ямсалыдыр.

4. ЦДМ-ун артымы хариждян идхал олунан хаммал, материал вя аваданлыьа

тяляби артырыр. Бу ися юлкя дахилиндя уйьун мящсулларын истещсалыны

ихтисара салараг кюмякчи мящсулларын истещсалыны артырыр.

Икинжи блокда якс ялагялярин бир зянжири – паракяндя гиймят индекси

иля ямяк щаггы арасында якс ялагя мювжуддур. Диэяр тяряфдян, ики блока

дахил олан эюстярижилярин якс ялагялярини якс етдирян ики контур да

мювжуддур. Биринжи контурун ялагяляри - юлкя дахилиндя истещсал олунмуш

мящсулун гиймяти иля харижи тижарятин щяжм эюстярижиляри арасында

Страницы: 1, 2, 3, 4, 5, 6


ИНТЕРЕСНОЕ



© 2009 Все права защищены.